Gelote burgerraad

Het algemeen kiesrecht bestaat 100 jaar. We kijken terug op een eeuw waarin democratie vanzelfsprekend leek te zijn. Inmiddels weten we beter. Verkiezingen gaan kennelijk alleen nog maar om ‘sterk leiderschap’ en ‘winnen of verliezen’ . Maar aan de horizon lijkt een nieuwe taal te gloren, de taal van de burgerraden. Burgerraden die zijn samengesteld niet door verkiezingen maar door loting.

De samenleving is te divers en complex geworden voor een kleine groep gekozen vertegenwoordigers om beslissingen te nemen die door die hele samenleving gedragen worden.

De representatieve democratie is een zwaar bevochte staatsvorm. 150 jaar lang hebben mensen gestreden voor een sterke democratie in de vorm van meer en betere representativiteit, eerst van meer mannen, daarna uitgebouwd naar vrouwen, minderheden, nieuwe Nederlanders, Nederlanders in het buitenland en jongeren: de leeftijd van stemgerechtigden is in laatste 100 jaar gedaald van 25 jaar naar 18 en wellicht eerdaags naar 16 jaar.

Die strijd is niet voor niets gestreden. Een samenleving die democratie serieus neemt, is een samenleving waarin elke stem telt. Maar kan een samenleving die steeds diverser en complexer wordt tegelijkertijd ook steeds representatiever worden? Hoe veelzijdiger de samenleving, hoe fijnmaziger representativiteit moet worden. Maar, hoe fijnmaziger het systeem des te meer mensen die zich niet meer herkennen in deze of gene gekozen politicus. Vormen deze ontwikkelingen een natuurlijke grens aan de representatieve democratie? Het antwoord op die vraag ligt niet alleen in de monopolie positie van de representatieve democratie, daar kunnen we immers andere afspraken over maken. De natuurlijke grenzen aan de democratie hebben alles te maken met ons organiserend vermogen.

De samenleving is te groot en divers geworden voor een kleine groep gekozen vertegenwoordigers om beslissingen te nemen die door de hele gemeenschap gedragen worden. De oplossing ligt niet in nog meer van hetzelfde, niet nog méér representativiteit opduwen aan een kleine groep verkozen beslissers, maar juist het omgekeerde moet gebeuren: spreiding en variatie. We moeten de democratie veranderen van een centraal naar een decentraal en van een eenzijdig naar een veelzijdig systeem.

Loting is één van de instrumenten die onze democratie veelzijdiger kan maken.
Lees hier ons Basisartikel over loting.
Zie hier een korte animatie over loting.

Grondwerk werkt aan experimenten met loting.